Инсонларнинг кундалик турмуш тарзидаги тадбир ва тадорикларни тартибга солиш учун энг катта эҳтиёжларнинг бири – вақт ҳисобидир. Шариатимизда ой ва йиллар ҳисобига ҳам алоҳида тўхталган. Қуръони каримда шундай дейилади:
إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتَابِ اللّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَالأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلاَ تَظْلِمُواْ فِيهِنَّ أَنفُسَكُمْ وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِكِينَ كَآفَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَآفَّةً وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ
Яъни: “Албатта, Аллоҳнинг ҳузурида ойларнинг сони, Аллоҳнинг ҳузурида осмонлару ерни яратган куни ўн икки ой қилиб белгиланган. Улардан тўрттаси (уруш қилиш) ҳаром (ойлар)дир. Мана шу тўғри диндир. У (ой)ларда ўзингизга зулм қилманг. Мушрикларга қарши жам бўлиб, улар сизга қарши жам бўлиб урушаётгандек уруш қилинг. Ва билингки, албатта, Аллоҳ тақводорлар биландир”. (Тавба. 36)
Ҳижрий-қамарий йилининг бошланиши Муҳаррам ойидир. Ҳижрий дейилишининг боиси – бу ҳисоб учун Ҳижрат бўлган йил сананинг бошланиш йили қилиб белгиланганлиги. Қамарий дейилишининг боиси – бу ҳисобда осмондаги Ойнинг Ер атрофида бир айланиб чиқиши бир ой муддат саналишидандир.
Муҳаррам ойининг ўзига яраша фазилатлари бор. Энг аввало бу ой ўз номи билан Муҳаррам, яъни уруш ҳаром қилинган. Муҳаррамнинг маъноси бу – ҳаром қилинган, ҳурматланган, улуғланган маъноларни билдиради. Бу ой Аллоҳ таолонинг урушни ҳаром қилган тўрт ойидан биридир.
Муҳаррам ойи Рамазон ойидан мартаба жиҳатидан кейинги ўринда туради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ой ҳақида шундай деганлар: “Бу муборак ойларда ҳидоят ортади. Аллоҳ таоло инсоннинг иймонига қувват беради. Бу кунларда илоҳий неъмат, раҳмат кўпаяди. Бундай кунларда ибодат қилиш ва рўза тутиш билан сиз ҳам илоҳий раҳматни кутиб олинг”.
Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу ойда рўза тутишга тарғиб қилганлар.
وعن أبي هريرة رضي الله عنه قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم أفضل الصيام بعد رمضان شهر الله المحرم وأفضل الصلاة بعد الفريضة صلاة الليل.رواه مسلم.(متفق عليه)
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“Рамазондан кейинги рўзаларнинг афзали ‒ Аллоҳнинг муҳаррам ойи”, ‒ деганлар. (Бухорий ва Муслим ривоятлари)
عن على رضي الله عـنه ما سمعت أحداً يَسْأَلُ عَنْ هٰذَا إِلاَّ رَجُلاً سَمِعْـتُهُ يَسْأَلُ رسول الله صلى الله عـليه و سلم و أنَا قَاعِدٌ، فَقَالَ: يَا رسول الله أَيّ الشَّهْرِ تَأْمُرُنِي أَن أَصُومَ بَعْدَ شَهْر رَمَضَانَ ، قَالَ : إِنْ كُنْتَ صَائِماً بَعْدَ شَهْر رَمَضَانَ فَصُم الْمُحَرَّمَ ، فَإِنَّـهُ شَهْرُ اللهِ ، تَابَ فِـيه عَلىٰ قَوْمٍ ، وَ يَـتُوبِ فِـيه عَلىٰ قَوْمٍ . رواه التِرمِزي و قَالَ حديث حسن غريب .
Ҳазрат Али разияллоҳу анҳудан ривоят қилинишча бир киши Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан:
“Рамазон ойидан кейин рўза тутишга қайси ойни буюргайсиз?” ‒ деб сўраганларида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Рамазон ойидан кейин рўза тутадиган бўлсанг Муҳаррамда тут. Чунки у Аллоҳнинг ойидур. Бу ойда бир қавмнинг тавбасини қабул қилган ва шу ойда яна бир қавмнинг тавбасини қабул қилгай”, ‒ деб жавоб берганлар. (Термизий ривояти)
Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло янги бошланган санани қутлуғ ва баракали айласин. Бутун ер юзида тинчликни барқарор қилсин.
