وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٢

102. Ва улар Сулаймон подшоҳлигидаги шайтонлар ўқиган нарсага эргашиб кетишди. Сулаймон кофир бўлмади, лекин одамларга сеҳр ўргатишгани учун шайтонлар кофир бўлишди ҳамда Бобил шаҳрида Ҳорут ва Морут исмли икки фариштага тушган нарсага эргашишди. Ҳолбуки иккови: “Бизлар синовмиз, яна кофир бўлиб қолма” демай туриб ҳеч кимга сеҳр ўргатмас эди. Икковидан эр-хотин орасини бузишни ўрганишарди, ваҳоланки, улар Аллоҳ изнисиз ҳеч кимга зарар етказа олишмайди. Улар ўзларига зарарли ва бефойда нарсани ўрганишади. Ахир уни алмаштирганга охиратда насиба йўқлигини билишади-ку! Насибаларини нақадар ёмон нарсага сотиб юборишганини билишмасмикин?!

Яъни, яҳудийлар ўз динлари ва китобларини бир четга қўйиб, сеҳр ва жоду ўрганишга киришиб кетишди. Уларга сеҳр икки тарафдан маълум бўлган эди: биринчиси – ҳазрати Сулаймон подшоҳлиги замонида инсонлар ва шайтонлар аралашиб юришарди, уни ўша шайтонлардан ўрганишган. “Бу тоифа сеҳрни Сулаймон алайҳиссаломга нисбат берарди. Улар: “Сулаймон алайҳиссалом пайғамбар эмас, балки бир сеҳргардир, шу сеҳр қувватидан инсонлар ва жинларга баробар ҳукмронлик қилади”, деб бўҳтон қилишарди. Бунинг зиддига ушбу оят нозил бўлди” (Ибн Исҳоқ зикр қилган, Собунийнинг “Равоиъул баён” тафсири, 1-жуз).

Аллоҳ таоло уларнинг бу гапи беҳудалигини баён қилиб марҳамат этадики, сеҳр Сулаймоннинг иши эмас, чунки у куфрдир, Сулаймон эса кофир эмас. Иккинчи томондан, Бобил аҳолиси Ҳорут ва Морут исмли икки фариштадан сеҳр ўрганган. Аммо улар сеҳр ўрганмоқчи бўлганларни “Биз Аллоҳ томонидан юборилган бир фитна-синовмиз, яна кофир бўлиб қолманглар” деб албатта огоҳлантиришар эди. Шунга рози бўлганларгагина сеҳр ўргатишар эди. Имони заифлар охиратларини дунёга сотишди ва сеҳр орқали кўпчиликка зарарлари тегиб, имондан бебаҳра қолишди. Ҳозирда ҳам аксар сеҳргарлар сеҳрни қабиҳ ниятда, эр-хотинни ажратиш ёки дўстлар орасини бузиш, инсонлар ўртасига душманлик солиш, жамиятда фасод тарқатиш каби ишларда қўллашади. Ким сеҳрни бир инсонга озор ва зарар етказиш учун ишлатса, ҳақ йўлдан адашади, имон гавҳаридан ажрайди, чунки сеҳр киши имонининг синовидир.

Имрон ибн Ҳорис айтади: “Биз Ибн Аббос олдида ўтирган эдик. У киши бундай дедилар: “Шайтонлар осмондан хабарларни ўғринча эшитиб олар, сўнг битта ростига етмишта ёлғон қўшиб, одамлар дилига сингдирар эди. Буни Сулаймон алайҳиссалом билиб қолдилар ва барча хабарларни тўплаб курсилари остига кўмиб қўйдилар. У зот вафот этгач, йўл шайтони туриб (одамларга): “Сулаймоннинг беркитилган хазинасини кўрсатайми? Бу каби хазина ундан бошқада йўқ”, деди. Одамлар рози бўлишганида у: “Хазина курси тагида”, деди. Одамлар уни топиб: “Бу Сулаймоннинг сеҳри, у билан умматни сеҳрлаган”, дейишди. Аллоҳ таоло Сулаймон алайҳиссаломни оқлаб, ушбу оятни нозил қилди”.

Калбий эса бундай дейди: “Шайтонлар Осифнинг тилидан сеҳр ва ҳар хил руқияларни (дуоларни) ёзиб: “Булар Осиф ибн Барҳиянинг Сулаймон подшоҳга ўргатган нарсалари”, дея Аллоҳ у кишининг подшоҳлигини олаётганида меҳроблари остига кўмиб қўйишди. Сулаймон алайҳиссалом буни сезмадилар. У киши вафот этгач меҳроб остидан бояги нарсаларни чиқариб олишди ва одамларга: “Сулаймон сизларга шу нарсалар билан ҳукмронлик қилган, сизлар ҳам буни ўрганинглар”, дейишди. Бани Исроил олимлари буни ўрганиб: “Аллоҳ сақласин, бу Сулаймоннинг илми эмас”, дейишди. Аммо жоҳил кимсалар “Сулаймоннинг илми шу экан” дея уни ўрганишга киришиб кетишди ва пайғамбарларининг китобини инкор қилишди.

Шундай қилиб, Сулаймон алайҳиссаломга туҳмату бўҳтонлар ёғилди ва бу то Аллоҳ Муҳаммад алайҳиссаломни юборгунча давом этди. Аллоҳ Сарвари оламга Сулаймон алайҳиссаломнинг бу нарсалардан поклигини айтиб, ушбу оятни нозил қилди” (Асбабун-нузул”, 23-бет).

Сеҳр куфрдир, ҳалок қилувчи етти улкан гуноҳдан (гуноҳи кабирадан) биридир. Сеҳр билан шуғулланувчилар кофирдир, уларнинг жазоси жуда қаттиқдир. Сеҳрдан топилган пул эса ҳаром ва жирканчлидир. Баъзи илмсиз, жоҳил кимсаларнинг бошқаларга зулм қилиш ёки ғанимларидан ўч олиш ёхуд бошқа сеҳргарнинг сеҳрини қайтариш учун сеҳргарга боришлари, унинг сўзига ишонишлари ҳам ҳаромдир. Сеҳрдан охират учун ҳеч қандай фойда йўқ, аксинча унинг зарари катта. Аллоҳ таолонинг изнисиз сеҳргар ҳеч кимга зарар етказа олмайди. Сеҳр ва жоду билан шуғулланувчилар бунинг ўрнига дин ва Китобни ўрганишса, савобга эришган бўлишарди. Мўмин-мусулмонлар ҳаёт қийинчиликларида фақат Аллоҳдан ёрдам исташлари, дуо ва илтижолар билан Унинг Ўзигагина юзланишлари даркор. Шайтон, жин ва сеҳргарлар ёмонлигидан сақланиш учун Қуръони карим сураларини ўқиб юришга тарғиб қилинади. Ҳадиси шарифда бундай ҳолларда Ёсин, Ҳашр сурасининг охири, Қадр, Кафирун, Ихлос, Фалақ, Нас сураларини, Оятул-Курсий ва бошқа сура-оятларни мунтазам ўқиб юриш тавсия этилади (Алийул Қори, “Мирқотул-мафотиҳ”, 8-жуз).

وَلَوۡ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَمَثُوبَةٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ خَيۡرٞۚ لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٣

103. Агар улар билишса, имон келтириб, Аллоҳдан қўрқишганида Аллоҳ ҳузуридаги савоблари яхшироқ эди.

Аллоҳга имон келтириш ва ҳар ишда Ундан қўрқиш мўминликнинг асосий талабларидандир. Агар куфр ва ширк йўлини тутган кимсалар Аллоҳга имон келтириб, У Зотдан қўрқишганида Парвардигорларининг ҳузурида улкан савобларни қўлга киритган, Унинг тақволи бандаларига ваъда қилган ажр-мукофотларини қўлга киритган бўлишарди. Аллоҳ таоло шунга буюради: “Эй мўминлар, Аллоҳдан қўрқинглар! Ҳар ким эртаси учун нима тайёрлаб қўйганига қарасин! Аллоҳдан қўрқинглар, чунки Аллоҳ чиндан ҳам қилаётган амалларингиздан хабардордир” (Ҳашр, 18). Имом Абу Лайс Мисрий раҳматуллоҳи алайҳ шундай ёзади: “Аллоҳ таолодан қўрққан киши тилини ёлғондан, ғийбатдан, бошқаларга бўҳтон қилишдан, бекорчи сўзларни айтишдан тияди, ҳамиша Аллоҳ таолонинг зикри, Қуръон тиловати ва маърифий суҳбатлар ила машғул бўлади; қалбида мусулмон қардошларига нисбатан душманлик, кин, адоват, ҳасад каби ғайриинсоний иллатлар бўлмайди; кўзини қараш тақиқланган нарсалардан тўсади, дунёга ибрат назари билан боқади; меъдасини нопок луқмалардан асрайди; қўлини фақат Аллоҳ рози бўладиган нарсаларгагина узатади; оёғи исён йўлида эмас, тоат, ибодат йўлида, илм мажлислари сари одимлайди; Аллоҳ таолодан қўрққан одам фақат Унинг ризоси учун, Унинг Ўзигагина ибодат қилади, риёдан ва ўзини ҳамда ишларини инсонларга кўз-кўз қилишдан ва иккиюзламачиликдан сақланади”.
Аллоҳу Таоло муборак рамазон ойларида ҳам шундай гунохи кабиралар билан шуғулланувчи инсонларга инсоф, тавфиқ, ҳидоят, ҳиммат, шижоат берсин. Амийн.

Анваржон домла Ибайдуллаев,
Олтинкўл тумани “Уйшин”
жоме масжиди имом хатиби.

Манба : Тафсири Ирфон.