Инсон дунё ҳаётида кимга суяниб, кимни пешво санаб юрган бўлса, қиёмат кунининг даҳшатидан ўша пешволар ҳам саросимага тушиб қолгани учун эргашувчиларидан тониб юборади. Чунки пешвоми-эргашувчими, ҳамманинг кўз олдида қиёмат даҳшатлари, ўзларига бериладиган азоблар равшан намоён бўлиб турибди. Бундай ҳолатда уларнинг ораларидаги ҳар қандай муносабатлар узилади, ҳар ким ўзини, оқибатини ўйлаб қолади. Қуръони каримда зикр этилганидай: “Ёки уларнинг шериклари борми? У ҳолда ростгўй бўлишса, ўша шерикларини келтирсинлар!” (Қалам, 41);
“Агар яна дунёга қайтишнинг иложи топилса, улар биздан тониб юборганларидай, биз ҳам улардан тонган, Аллоҳнинг пайғамбарига эргашган бўлар эдик” дея надоматлар чекишади. Аммо энди кеч, ҳукмлар ўқилган, сиёҳлар қуриган, ҳар бир кимса қилмиши учун жавоб берадиган фурсат келган. Аллоҳ таоло ҳар бир банданинг дунё ҳаётида қилган ишларининг энг майда-чуйдасигача ёзилган номаи аъмолларини кўрсатиб қўйган. Дунё ҳаётида куфр ва ширк билан ўтганлар қилмишлари нақадар армонли бўлганини кўриб-билиб, ўзларини қўйгани жой тополмай қолишади. Энди улар қанча афсус-надоматлар қилишмасин, баҳоналар топишмасин, кимларнидир ва нималарнидир рўкач қилмасин, кимлардандир умидвор бўлишмасин, барибир дўзахдаги мангу азоблардан қутула олишмайди. Чунки Аллоҳ таолонинг бундай ваъдаси бор:
“(Қиёмат куни) золим кимсалар: “Парвардигоро, бизларга озгина муҳлат бер, Сенинг даъватингга ижобат этурмиз ва пайғамбарларга эргашурмиз”, дейишади. (Уларга шундай жавоб қилинади): “Илгари заволга юз тутмаслигингиз (ўлмаслигингиз) ҳақида қасам ичган эмасмидингиз?!” (Иброҳим, 44);
“(Йўқ, сизлар мана шу азобда мангу қоласизлар).Бунга сабаб, қачон ёлғиз Аллоҳгагина (ибодат қилишга) даъват этишганида кофир бўлгансиз, бўйсунмагансиз, У Зотга шерик қилинганларга имон келтиргансиз” (Ғофир, 12).
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ وَلَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ١٦٥
“Одамлар орасида Аллоҳдан ўзгаларни Унга тенг қилиб, уларни Аллоҳни севгандек севадиганлар ҳам бор. Мўминларнинг эса Аллоҳга муҳаббатлари ҳаддан зиёдадир. Золимлар азобга рўпара бўлишгач барча куч-қудрат Аллоҳгагина хос эканини ва Аллоҳнинг азоби қаттиқлигини билишса эди!”
Инсонлар орасида буту санамларни, аллақандай тайини йўқ “илоҳ”ларни Аллоҳга тенглайдиган, ана шуларини Аллоҳдан ҳам яхшироқ севадиган, улардан кўпроқ умидвор бўладиган кимсалар ҳам бор. Қуръони каримда бундай марҳамат этилган: “Огоҳ бўлингизки, холис дин ёлғиз Аллоҳникидир. Ундан ўзга “дўст”ларни (“илоҳ”) қилиб олган кимсалар: “Фақат уларга бизни Аллоҳга яқин қилишлари учунгина ибодат қилурмиз”, (дейишади)” (Зумар, 3). Улар мушриклардир, улар бу қилмишлари учун қиёмат куни Аллоҳ таоло ҳузурида жазо соатларини ваҳима ичра кутиб турганида ана шу ўзлари сиғинган, Аллоҳдан устун ва афзал кўрган ишонганлари ёрдамга келармикин?! Ўз жонига зулм қилган бундай золим кимсалар қиёмат куни бутун куч-қудрат ҳам, ҳукм чиқариш ҳам фақат Аллоҳ таолонинг Ўзигагина хос эканини, Аллоҳнинг азоби ниҳоятда қаттиқлигини билишганида, дунё ҳаётида Парвардигорларига ҳеч кимни, ҳеч нарсани шерик қилмаган бўлишар эди. Аллоҳ таоло айтади: “Улар у жойда: “Парвардигоро, бизларни чиқар, қилиб ўтган амалларимиздан бошқача амаллар қилайлик”, дея фарёд чекишади. Ахир, Биз сизларга эслатма оладиган киши эслатма олгудек узоқ умр бермаганмидик?! Сизларга огоҳлантирувчи (пайғамбар) ҳам келган эди-ку! Бас, энди (жазоларингизни) тотаверинг, золимлар учун ёрдамчи бўлмайди” (Фотир, 37). Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо ривоят қилади: “Набий алайҳиссалом бир сўз айтдилар, мен ҳам бир сўз айтдим. У зот: “Аллоҳ таолодан бошқаларни Унга шерик қилган одам ўлса, дўзахга тушади”, дедилар. Мен: “Аллоҳ таолодан бошқани Унга шерик қилмаган одам ўлса, жаннатга тушади”, дедим” (Бухорий ривояти).
Хулоса қилсак бизнинг суянганимиз, ишонганимиз, ёрдамчимиз, тарбиячимиз фақат Аллох Таолодир.
Анваржон домла Ибайдуллаев
Олтинкўл тумани “Уйшин” жоме масжиди имом хатиби
