Аллоҳ таоло бутун инсониятни яратиб, уларни икки хил эркак ва аёлга ажратди. Ер юзида тартиб ва интизом қарор топишини эса, айнан мазкур икки жинсга бевосита боғлади. Одам атони яратиб, Ўз ишларида чевар бўлган Роббимиз, ерда инсоният учун нима фойдаю нима зарар эканини билган ҳолда унга Момо ҳавони жуфт қилиб берди. Аллоҳ таоло эркак ва аёлни умумий ишларда тенг ҳуқуқлик қилиб яратган бўлса-да, аммо ҳар бирига муносиб бўлган вазифаларда бир-биридан фарқли қилиб қўйди. Жумладан, савобли ишларда эркак ва аёлга тенг ажр берилиши хусусида Қуръони каримда шундай келган:

مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ

مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

 (سورة النحل/97).

яъни: “Эркакми ё аёлми – кимда-ким мўмин бўлган ҳолида бирор эзгу иш қилса, бас, Биз унга ёқимли ҳаёт бахш этурмиз ва уларни ўзлари қилиб ўтган гўзал  (солиҳ) амаллари баробаридаги мукофот билан тақдирлаймиз”  (Наҳл сураси, 97-оят).

   Аллоҳ таоло аёлларга она бўлишдек, шарафли ва ўта оғир масъулиятни айнан уларга хослаб берди. Шу билан бирга эркакларни жисмонан куч талаб қилувчи ишларга, жумладан, касб қилиб аҳли оиласига нафақа бериш ҳамда бошқарув ишларни уларнинг зиммасига юклаб, эркакларни аёллардан бу хусусда афзал қилиб яратган. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай марҳамат қилади:

وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

  (سورة البقرة/228).

яъни: “Аёллар учун (белгиланган ҳуқуқлар) ўз меъёрида эркаклар (ҳуқуқи) билан тенгдир. Аёлларга нисбатан эркакларда бир даража (зиёдалик) бор. Аллоҳ қудрат ва ҳикмат эгасидир” (Бақара сураси, 228-оят).

    Расулуллоҳ Соллаллоҳу ъалайхи ва саллам бир ҳадиси шарифда аёлларнинг вазифалари хусусида қуйидагича марҳамат қиладилар:

عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ  قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “إِذَا صَلَّتْ الْمَرْأَةُ خَمْسَهَا، وَصَامَتْ شَهْرَهَا، وَحَفِظَتْ فَرْجَهَا، وَأَطَاعَتْ زَوْجَهَا, قِيلَ لَهَا: ادْخُلِي مِنْ أَيِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ شِئْتِ”

(رواه الإمام الطبراني في “المعجم الأوسط”)

яъни: Абдурраҳмон ибн Авф розияллоху анхудан ривоят қилинган ҳадисда Расули акрам Соллаллоҳу ъалайхи ва саллам:  “Қачонки хотин киши беш (маҳал) намозини ўқиса, бир ой рўзасини тутса, номусини сақласа ва эрига итоат қилса, унга: “Жаннатнинг хоҳлаган эшигидан киргин!” – деб айтилади”, – деганлар (Имом Табароний “Мўъжамул авсат”да ривоят қилган).  

         Муслима аёл эри олдидаги Ислом дини кўрсатган вазифаларни адо этмоғи лозим бўлади. Улар ичида энг муҳимлари қуйидагилар:

Эрининг ҳурматини жойига қўйиб, унга итоат қилади.

Аёл эрининг мол-мулкини муҳофаза қилади.

Ўз гўзаллигини фақат ўз эрига тақдим қилади ва ўзини номаҳрам нигоҳлардан сақлайди.

Оилавий сирлар ҳамда жинсий муносабатларни бошқаларга ошкор қилмайди.

Эрини беҳудага ғазаблантирмайди.

Барча ишларида эридан рухсат олади.

عَن أَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنهُ قَالَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: “لَا يَحِلُّ لِامْرَأةٍ أَنْ تَصُومَ وَ زَوجُهَا شَاهِدٌ إِلاَّ بِإِذنِهِ، وَلاَ تَأذَنَ فيِ بَيتِهِ إِلَّا بِإِذنِهِ”

(متفق عليه).

яъни: Абу Ҳурайра розияллоху анхудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ Соллаллоҳу ъалайхи ва саллам айтдилар: «Аёл киши учун эри борида унинг изнисиз нафл рўза тутиши ва унинг изнисиз уйига бировни киритиши ҳалол эмас» (Имом Бухорий ва Имом Муслим).

Бошқа бир ҳадиси шарифда эса Пайғамбаримиз Соллаллоҳу ъалайхи ва саллам:

عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ رضي الله عنها قَالَتْ، قَال رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: “أَيُّمَا امْرَأَةٍ مَاتَتْ، وَزَوْجُهَا عَنْهَا رَاضٍ، دَخَلَتْ الْجَنَّةَ”

(رواه الإمام الترمذي في سننه)

яъни: Умму Салама розияллоху анходан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ Соллаллоҳу ъалайхи ва саллам айтадилар: “Қайси аёл эри ундан рози бўлган ҳолда вафот топса, жаннатга киради” (Имом Термизий ривояти).

Ўз навбатида эркаклар ҳам аёлларга ғамхўрлик қилишлари лозим. Жумладан ҳадиси шарифда шундай дейилган:

 عنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنهُ قَالَ، قَالَ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: 

“دِينَارٌ أَنْفَقْتَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَدِينَارٌ أَنْفَقْتَهُ فِي رَقَبَةٍ، وَدِينَارٌ تَصَدَّقْتَ بِهِ عَلَى مِسْكِينٍ،  وَدِينَارٌ أَنْفَقْتَهُ عَلَى أَهْلِكَ،  أَعْظَمُهَا أَجْرًا الَّذِي أَنْفَقْتَهُ عَلَى أَهْلِكَ”

(رواه الإمام مسلم)

яъни: Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ (с.а.в.) айтадилар: “Бир динор Аллоҳ йўлида инфоқ қилдинг. Бир динор қул озод қилиш учун инфоқ қилдинг. Бир динор мискинга инфоқ қилдинг. Бир динор ўз аҳлингга инфоқ қилдинг. Буларнинг ичида савоби улуғроғи ўз аҳлингга инфоқ қилганингдир”, – деганлар (Имом Муслим ривояти).

Уларга нафақа қилиш бошқа хайр-эҳсонлардан ҳам кўра афзалроқ саналади. Эрлар ҳам асоссиз равишда ҳали уни, ҳали буни таъқиқлашга шошилмасдан уларга шариат нуқтаи назаридан келиб чиқиб, яхши муомалада бўлишлари талаб қилинган.

Ҳулоса қиладиган бўлсак, аёлларимизга Пайғамбаримиз Мухаммад Мустафо Соллаллоҳу ъалайхи ва саллам аёлларига қандай мехрибон, мушфиқ бўлган бўлсалар бу сохада ҳам тобеъ бўлсак мақсадга мувофиқ бўлади ва савобу-ажримиз кўп бўлади.  Бу соҳада Аллоҳу Таъоло муттақинлар сафида қилсин. Амийн.

Анваржон домла Ибайдуллаев

Отинкўл тумани “Уйшин”  жоме масжиди имом хатиби