Қариндошчилик алоқаларига эҳтимом қилишлик бизларга ота-боболаримиздан қонимизга сингиб кетган фазилат. Динимиз кўрсатмалари ва таълимотлари ҳам шунга далолат қилади. Бу эса нафақат инсоннинг ўзи учун, балки бутун жамият учун нечоғли зарур эканлигини бир оз тасаввур қилмоқчи бўлсангиз, бошқа элатлар турмушига назар солинг.
Қайси жамиятда қариндош-уруғ алоқалари бўлмаса, у ерда оқибат ҳам йўқдир. Оқибат бўлмаган жойда одамлар манқуртга айлана бошлар. Ундай кимсалар на бировни юз-хотир қилсин, на бировга шафқатли бўлсин.
Шариатимиз кўрсатмаларида қариндошчилик алоқаларини узишликка мутлақо йўл қўилмаслиги ҳам бежиз эмас.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда жаннат соҳибларининг сифатларини келтирар экан, жумладан шундай марҳамат қилади:
وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الحِسَابِ
Яъни: “Улар Аллоҳ боғланишига амр этган нарсани боғларлар, Роббиларидан қўрқурлар ва ҳисобнинг ёмонидан хавфда бўлурлар”. (Раъд. 21)
Қатода оятдаги “боғланишига амр этган нарсани боғларлар”дан мурод қариндошлик алоқалари деган. (“Руҳул маъоний” тафсири. Алусий)
وَالَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ أُوْلَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ
Яъни: “Аллоҳнинг аҳдини мийсоқдан кейин бузадиганлар, Аллоҳ боғланишига амр этган нарсаларни узадиганлар ва ер юзида бузғунчилик қиладиганларга, ана ўшаларга лаънат ва уларга ёмон диёр бор”. (Раъд. 25)
عن جُبير بن مطعم : أنه سمع النبي صلى الله عليه و سلم يقول ( لا يدخل الجنة قاطع )
Жубайр ибн Мутъим разияллоҳудан ривоят қилинишича Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам “(Қариндошчилик алоқаларини) кесгувчи жаннатга кирмайди” деганлар. (Бухорий, Муслим ва Термизий ривояти)
عن أبي بكرة رفعه ما من ذنب أجدر أن يعجل الله لصاحبه العقوبة في الدنيا مع ما يدخر له في الآخرة من البغي وقطيعة الرحم
Абу Довуд Абу Бакрадан ривоят қилган ҳадисда айтиладики, “Гуноҳларнинг ҳеч қайсиси соҳибини Аллоҳ таоло дунёда ҳам азоблаб, Охиратга ҳам азобни қолдиришга боғийлик ва қариндошликни узганчалик сазовор эмас”.
Абу Авфодан ривоят қилинган ҳадисда шундай дейилади:
أن الرحمة لا تنزل على قوم فيهم قاطع الرحم
“Ораларида қариндошлик алоқаларини узганлар бор қавмга раҳмат нозил бўлмайди”.
Шу мавзуга оид яна бир ҳадис:
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي أَوْفَى رَضِيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ , قَالَ : كَنَّا جُلُوسًا عَشِيَّةَ عَرَفَةَ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : ” لَا يُجَالِسْنِي مَنْ أَمْسَى قَاطِعَ الرَّحِمِ لِيَقُمْ عَنَّا ” .
فَلَمْ يَقُمْ أَحَدٌ إِلَّا رَجُلٌ كَانَ مِنْ أَقْصَى الْحَلْقَةِ ، فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ . ثُمَّ جَاءَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : ” مَا لَكَ لَمْ يَقُمْ أَحَدٌ مِنَ الْحَلْقَةِ غَيْرُكَ ؟ ”
قَالَ : يَا نَبِيَّ اللَّهِ سَمِعْتُ الَّذِي قُلْتَ ، فَأَتَيْتُ خَالَةً لِي كَانَتْ تُصَارِمُنِي ، أَيْ تُقَاطِعُنِي ، فَقَالَتْ : مَا جَاءَ بِكَ ؟ مَا هَذَا مِنْ دَأْبِكَ ! فَأَخْبَرْتُهَا بِالَّذِي قُلْتَ ، فَاسْتَغْفَرَتْ لِي وَاسْتَغْفَرْتُ لَهَا .
فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : ” أَحْسَنْتَ اجْلِسْ إِلَّا إِنَّ الرَّحْمَةَ لا تَنْزِلُ عَلَى قَوْمٍ فِيهِمْ قَاطِعُ رَحِمٍ ” .
Абдуллоҳ ибн Абу Авфо разияллоҳу анҳу айтади: “Арафа кeчасида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам билан ўтирган эдик. Шу пайт Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам:
– Шу кечадан бошлаб қариндошликни узган киши мeн билан ўтирмасин, биздан кeтсин, – дедилар.
Ҳалқанинг чeтроғида ўтирган кишидан бошқа ҳeч ким турмади. Ҳeч қанча вақт ўтмасдан у қайтиб кeлди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам унга:
– Сенга не бўлди, ҳалқада сендан бошқа ҳеч ким турмади? – дедилар.
У айтди:
– Эй Аллоҳнинг пайғамбари! Сиз айтган сўзларни эшитиб, алоқани узиб қўйган холамникига бордим. У: “Нега келдинг, бундай одатинг йўқ эди-ку?” деди. Мен Сиз айтган сўзларни етказдим. Шунда у мендан кечирим сўради, мен ҳам ундан кечирим сўрадим.
– Гўзал иш қилибсан, ўтир! Огоҳ бўлинглар, орасида қариндошликни узганлар бўлган қавмга раҳмат нозил бўлмагай! – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам. (“Танбеҳул ғофилин” Абу Лайс самарқандий)
Улуғбек қори Йўлдошев – Асака тумани “Холид ибн Валид” жоме масжиди ходими
